Tylne drzwi

W czwartek 8 grudnia odbyło się spotkanie Rady Prezesów Europejskiego Banku Centralnego. Zaraz po tym prezydent EBC Mario Draghi uczestniczył w konferencji prasowej i odpowiadał na pytania dziennikarzy dotyczące decyzji podjętych podczas spotkania (link). Po pierwsze zaskoczył on rynek zdecydowanym odrzuceniem możliwość bezpośrednich zakupów przez EBC obligacji państw strefy euro (QE). Od kilku tygodni chodziły także pogłoski o udzieleniu pożyczki przez EBC dla Międzynarodowego Funduszu Walutowego, który mógłby ją wykorzystać na zakup papierów  dłużnych emitowanych przez Włochy lub Hiszpanię. Draghi odrzucił także te spekulacje. „Jest to bardzo skomplikowane pod względem prawnym, sprzeciwia się także duchowi Traktatu, ponieważ jest to próba jego ominięcia. Jeżeli banki centralne chcą udzielić pożyczki MFW, która zostanie przeznaczona na kredyty dla na przykład Indonezji lub Chin to wszystko jest w porządku. Jeśli jednak pieniądze te mają być użyte do zakupów obligacji państw strefy euro, to myślę że jest to niezgodne z Traktatem”. Na pytanie dlaczego EBC nie postępuje tak jak inne banki centralne, czyli Fed i BoE i nie pomaga europejskim gospodarkom poprzez bezpośredni skup obligacji na masową skalę, Draghi odpowiedział: „Mamy Traktat który mówi, że naszym głównym zadaniem jest dbanie o stabilizację cen, oraz który zakazuje dodrukowywania pieniędzy. Jestem wystarczająco stary żeby pamiętać, kiedy z początkiem lat 90-tych Traktat ten został napisany. W tym czasie  kilka krajów w Europie finansowało wydatki rządowe poprzez dodruk pieniędzy i konsekwencje były później widoczne dla wszystkich”. Czy odrzucając bezpośrednią pomoc dla krajów strefy euro i pożyczkę dla MFW, Europejski Bank Centralny zrezygnował ze wspomagania europejskich banków i gospodarek? Niekoniecznie.    

Podczas spotkania, EBC podjął kilka ważnych decyzji, z których jedna wydaje się być kluczowa. Daje ona możliwość dostarczania środków krajom  strefy euro „tylnymi drzwiami”.  Pierwszą decyzją jest obniżenie trzech głównych stóp procentowych o 25 pkt bazowych, co jest drugą z kolei obniżką od początku listopada. Stopa procentowa udzielanych przez Bank Centralny kredytów (lending facility) wynosi od tej pory 1,75% a depozytów 0,25% (deposit facility). Stopa procentowa operacji otwartego rynku została obniżona do 1%. Głównymi przyczynami tej decyzji jest bardzo słaba aktywność ekonomiczna, która powoduje, że niema presji na wzrost płac, kosztów i cen. Prognoza inflacji na najbliższe miesiące wynosi ponad 2% a w średnim terminie powinna spaść nieco poniżej tej wartości. 

Pod koniec listopada skoordynowana akcja banków centralnych (swap lines), przyniosła wzmocnienie płynności w globalnym systemie finansowym. Teraz EBC, obok obniżki stóp procentowych,  zadecydował o podjęciu dalszych niestandardowych kroków. Powinny one jeszcze bardziej zwiększyć dostęp banków do środków pieniężnych, a przez to wspomóc akcje kredytową dla przedsiębiorstw i gospodarstw domowych. Te niestandardowe decyzje to:

Po pierwsze EBC przeprowadzi dwie długoterminowe operacje LTRO (Longer-Term Refinancing Operation) o czasie do wykupu wynoszącym 36 miesięcy. Sprowadza się to do udzielenia nisko oprocentowanych, nielimitowanych trzyletnich kredytów dla banków w strefie euro. Od teraz banki będą miały znacznie szerszy dostęp do kapitału, co pozwoli im uniknąć ewentualnego upadku. Może to oznaczać „Backdoor QE”, czyli nową drogę pozyskiwania pieniędzy przez rządy europejskich dłużników. Christian Noyer, członek Rady Prezesów EBC, stwierdził: „ decyzja o udzieleniu nieograniczonych trzyletnich kredytów dla banków, powinna dostarczyć im niezbędnych środków do finansowania wzrostu gospodarczego i zakupów papierów dłużnych państw strefy euro, co pomoże obniżyć ich oprocentowanie (link).” Pierwsza operacja przeprowadzona zostanie 21 grudnia.

Pozostałe kroki podjęte przez ECB w celu pomocy bankom, to akceptacja dłuższej listy aktywów, które stanowić mogą zabezpieczenie udzielanych kredytów. Dodatkowo zostaje obniżona stopa rezerwy z 2% do 1% co pozwoli uwolnić część środków przetrzymywanych przymusowo przez banki i przeznaczyć je na inne cele.